Desire

Mokradła to obszary położone na przejściu między środowiskami lądowymi i wodnymi, których cechą jest stałe albo okresowe nasycenie wodą. Optymalnie uwodnione „żywe” mokradła, z aktywną akumulacją materii organicznej, są środowiskami o największej spośród wszystkich biomów na Ziemi wartości świadczeń ekosystemowych. Korzyści społeczne i gospodarcze, jakie wynikają z ich obecności są rozliczne, z czego często nie zdajemy sobie sprawy: poczynając od dostarczania surowców i pożywienia, poprzez kształtowanie zasobów wodnych, ochronę przed powodzią, kształtowanie klimatu, wychwytywanie zanieczyszczeń obszarowych przemieszczanych wraz z wodami gruntowymi i spływem powierzchniowym do rzek, ochronę różnorodności biologicznej i genetycznej, aż po wartości edukacyjne, duchowe i rekreacyjne.

Obecnie, w okresie intensyfikacji produkcji rolnej i postępującej eutrofizacji, która jest wynikiem zanieczyszczenia środowiska przez niewykorzystane składniki nawozowe, azot i fosfor, szczególnego znaczenia nabiera unieszkodliwianie zanieczyszczeń i ochrona wód przed eutrofizacją.

Państwa członkowskie Unii Europejskiej postawiły sobie wyraźny i ambitny cel, jakim jest zapobieganie dalszemu pogarszaniu, ochrona i poprawa stanu ekosystemów wód śródlądowych i morskich. Osiągnięcie tego celu nie będzie możliwe bez mokradłowych stref buforowych – „bio-filtrów”, w których zachodzi naturalny proces oczyszczania wód gruntowych.     

Międzynarodowe konsorcjum składające się naukowców z Niemiec, Polski, Litwy, Rosji i Białorusi w latach 2019-2021 będzie realizowało projekt Development of Sustainable (adaptive) peatland management by Restoration and paludiculture (DESIRE).

DESIRE otrzymał status projektu flagowego z punktu widzenia realizacji Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego i jest jednym z 31 projektów zakwalifikowanych do finansowania w trzecim konkursie Interreg Baltic Sea Region.

Projekt dotyczy efektywnego gospodarowania zasobami naturalnymi, a jego celem jest poprawa efektywności zarządzania mokradłami w zlewni Niemna na obszarze Białorusi, Litwy, Rosji oraz Polski, a także opracowanie planów strategicznych i operacyjnych prowadzących do zmniejszenia ładunku związków biogenicznych napływających ze zlewni Niemna do Bałtyku. Planowaniem zajmie się międzynarodowa grupa odpowiedzialna za program zarządzania zlewnią. Zespół specjalistów z pięciu krajów, w tym pracownicy WBiIŚ PB pod kierunkiem prof. Piotra Banaszuka, opracuje koncepcję renaturyzacji mokradeł w zlewni Niemna oraz studium wykonalności wdrożenia idei paludikultury, polegającej na ekonomicznym wykorzystaniu biomasy pozyskiwanej z odtworzonych mokradeł. Wypracowane rozwiązania będą przetestowane w działaniach pilotażowych. Dla celów demonstracyjnych planuje się m.in. renaturyzację wybranych torfowisk w krajach biorących udział w projekcie.

Projekt jest realizowany przez pięć uczelni:

• University of Greifswald (DE),
• Warsaw University of Life Sciences – SGGW (PL),
• Aleksandras Stulginskis University (LT),
• Kaliningrad State Technical University (RU)
• Bialystok University of Technology (BUT),

oraz organizacje pozarządowe: Michael Succow Foundation (DE), OTOP (PL), Lithuanian Fund for Nature (LT).

Partnerami projektu są: State Research Centre for Agriculture Mecklenburg-Vorpommern (DE), Ministry of Natural Resources and Ecology of Kaliningrad Oblast, Wody Polskie, RZGW (PL), Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku (PL) i Biebrzański Park Narodowy (PL).

Całkowity budżet projektu DESIRE wynosi 2.170.526 Euro.