Doktorat wdrożeniowy

 
Doktorat wdrożeniowy to program Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, skierowany to uczelni i instytucji naukowych prowadzących Szkoły Doktorskie, jak również do doktorantów oraz przedsiębiorców.

Celem programu „Doktorat wdrożeniowy” ustanowionego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest tworzenie warunków do rozwoju współpracy podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki z otoczeniem społeczno-gospodarczym, prowadzonej w ramach szkół doktorskich i polegającej na kształceniu doktorantów we współpracy z zatrudniającymi ich przedsiębiorcami albo innymi podmiotami. Efektem udziału w programie ma być znalezienie sposobu na rozwiązanie konkretnego problemu technologicznego przez uruchomienie projektu badawczo-rozwojowego, rozwój zawodowy pracownika dzięki uzyskaniu stopnia naukowego doktora oraz wzmocnienie współpracy badawczo-rozwojowej z uczelnią.

Doktoranci pod okiem dwóch opiekunów – naukowego po stronie uczelni i przemysłowego w firmie – pracują nad rozwiązaniem problemu, który zgłasza przedsiębiorca. Warunkiem przystąpienia do programu jest zatrudnienie doktoranta w pełnym wymiarze czasu pracy u przedsiębiorcy.

Doktorat wdrożeniowy to wyjątkowa ścieżka awansu naukowego. Ze standardowym doktoratem łączą go badania, ale priorytetem i obowiązkiem jest tu element wdrożenia. W związku z tym doktorat wdrożeniowy to cenna idea pod względem gospodarczym. Korzyści jest tu wiele: rozwój zawodowy doktoranta, powiększony dorobek uczelni, a także sukces dla firmy, która tanim kosztem zyskuje poparte naukowo rozwiązanie problemów technicznych .

Współpraca nauki i biznesu

Pogram wprowadzony w 2017 r. wspiera przygotowanie rozpraw doktorskich przez doktorantów prowadzących działalność naukową, których wyniki mogą mieć zastosowanie w działalności danej firmy. Przygotowanie rozprawy nie może trwać dłużej niż 4 lata.

To szansa dla przedsiębiorców na to, by zatrudnić naukowca, który rozwiąże problem technologiczny w firmie. Doktorant skoncentrowany na rozwiązaniu konkretnego problemu technologicznego będzie pracował w dwóch miejscach – w przedsiębiorstwie i uczelni akademickiej lub instytucie prowadzącym szkołę doktorską jak również co miesiąc będzie otrzymywał stypendium z MEiN.

Środki finansowe przeznaczone są na:

• finansowanie stypendium doktoranckiego w wysokości:
  3450,00 zł – do miesiąca, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa, o której mowa w art. 202 ust. 2 ustawy,
• 4450,00 zł– po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa, o której mowa w art. 202 ust. 2 ustawy,
• finansowanie kosztów ubezpieczenia społecznego,
• dofinansowanie kosztów wykorzystania infrastruktury badawczej w celu realizacji badań naukowych prowadzonych przez doktoranta.

Program składa się z modułów:

1. „Doktorat wdrożeniowy I” – w ramach, którego jest wspierane przygotowywanie rozpraw doktorskich przez doktorantów prowadzących działalność naukową w zakresie innym niż określony w pkt 2, których wyniki mogą mieć zastosowanie w działalności podmiotów zatrudniających doktorantów;
2. „Doktorat wdrożeniowy II – sztuczna inteligencja” – w ramach, którego jest wspierane przygotowywanie rozpraw doktorskich przez doktorantów prowadzących działalność naukową w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach technologicznych lub społecznych, w tym związanych z cyberbezpieczeństwem, których wyniki mogą mieć zastosowanie w działalności podmiotów zatrudniających doktorantów.

Dotychczas realizowane są cztery edycje programu „doktorat wdrożeniowy”, do których rekrutacja odbywała się w latach 2017, 2018, 2019. W roku 2020 odbył się nabór do 4 edycji programu, zaś w roku 2023 do 7 edycji.

Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku bierze udział w programie „Doktorat wdrożeniowy” od ogłoszenia drugiej edycji i uzyskał dotychczas finansowanie dla 6 tematów badawczych.

Doktoranci Szkoły Doktorskiej Politechniki Białostockiej na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku realizują 3 doktoraty w ramach III edycji programu oraz 2 w ramach IV edycji Doktorat Wdrożeniowy w dyscyplinie inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka.

Tematy badawcze realizowane są we współpracy z firmami:

• Grand Activated sp. z o.o. w Hajnówce
• MCMP sp. z o.o. Skaryszewy
• Wodociągi Białostockie Sp. z o.o.

Szkoła Doktorska Politechniki Białostockiej

Kształcenie w Szkole Doktorskiej Politechniki Białostockiej trwa 4 lata – 8 semestrów.

Każdy doktorant realizuje 351 godzin zajęć. Liczba godzin realizowanych w systemie zintegrowanym tj. przedmioty wspólne dla doktorantów z różnych dyscyplin wynosi 171 godzin. Pozostałe godziny stanowią przedmioty obieralne, w zależności od dyscypliny.
Rekrutacja do Szkoły Doktorskiej Politechniki Białostockiej odbywa się w drodze otwartego konkursu. Czynności związane z rekrutacją przeprowadzają komisje rekrutacyjne dla każdej dyscypliny naukowej, w której prowadzone jest kształcenie w Szkole Doktorskiej tj.:

• automatyka, elektronika i elektrotechnika
• informatyka techniczna i telekomunikacja
• inżynieria biomedyczna
• inżynieria lądowa i transport
• inżynieria mechaniczna
• inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka
• nauki o zarządzaniu i jakości.

Kształcenie w Szkole Doktorskiej Politechniki Białostockiej i realizacja pracy doktorskiej w ramach programu „Doktorat wdrożeniowy”

Warunkiem udziału w programie „Doktorat wdrożeniowy” jest:

1. 1. przyjęcie do szkoły doktorskiej Politechniki Białostockiej osoby, która jest albo zostanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy przez podmiot, który wyrazi zgodę na jej kształcenie w szkole doktorskiej w ramach programu i zapewni jej opiekuna pomocniczego. Zadaniem opiekuna pomocniczego jest monitorowanie postępów doktoranta w prowadzeniu działalności naukowej w ramach przygotowania rozprawy doktorskiej.

Powyższy warunek oznacza to, że osoba realizująca pracę doktorską w ramach programu „Doktorat wdrożeniowy” jest jednocześnie doktorantem w Szkole Doktorskiej PB tzn. jest zobowiązana do uczestnictwa w zajęciach dydaktycznych zgodnie planem kształcenia oraz realizacji indywidualnego planu badawczego jak również pracodawca musi być świadomy, że udział pracownika w programie „Doktorat wdroże­niowy” oznacza, że obciążenie pracownika związane z pracą zawodową musi uwzględniać fakt jego kształcenia w Szkole Doktorskiej.

2. wyznaczenie przez wnioskodawcę opiekuna pomocniczego wskazanego przez podmiot zatrudniający doktoranta spośród pracowników tego podmiotu. Opiekunem pomocniczym może być osoba posiadająca:
   • stopień doktora lub
   • co najmniej pięcioletnie doświadczenie w prowadzeniu działalności naukowej lub
   • znaczące osiągnięcia w zakresie opracowania i wdrożenia w sferze gospodarczej lub społecznej oryginalnego rozwiązania projektowego, konstrukcyjnego, technologicznego lub artystycznego o ponadlokalnym zakresie oraz trwałym i uniwersalnym charakterze.

Zgodnie z zasadami programu „Doktorat wdrożeniowy” Politechnika Białostocka zobowiązana jest do zawarcia z każdym z przedsiębiorców, którzy zatrudniają doktoranta, umowy ustalającej m.in.:

• zasady podziału praw majątkowych do wyników badań przemysłowych lub prac rozwojowych wytworzonych w wyniku realizacji programu lub praw dostępu do rezultatów wynikających ze wspólnej realizacji programu,
• zasady przenoszenia pomiędzy Politechniką Białostocką a przedsiębiorcą praw majątkowych do wyników badań przemysłowych lub prac rozwojowych będących rezultatem programu.

Pierwszy w Politechnice Białostockiej doktorat wdrożeniowy został obroniony 1 sierpnia 2022 roku

Autor: mgr inż. Paweł Puzowski

Doktorat wdrożeniowy w ramach programu MNiSW, II edycja 2018.

Doktorat realizowany był we współpracy z przedsiębiorstwem PALWOD, gdzie zatrudniony jest doktorant.

Tytuł pracy: Pole magnetyczne jako metoda wspomagania oczyszczania wody podziemnej ze związków żelaza i manganu w małych stacjach uzdatniania.

Tytuł projektu badawczego finansowanego przez MNiSW: Innowacyjny system uzdatniania wody podziemnej.

Promotor: prof. dr hab. inż. Iwona Skoczko

Opiekun pomocniczy z przedsiębiorstwa: mgr Paweł Pawlukanis

W ramach pracy o charakterze wdrożeniowym rozpatrzono nowatorskie podejście do praktycznego wdrożenia wspomagania tradycyjnego systemu uzdatniania wody metodą filtracji przy wykorzystaniu pola magnetycznego. Podstawą przygotowania i realizacji pracy doktorskiej była konieczność poprawy jakości oczyszczanej wody na miejskich stacjach uzdatniania w małych jednostkach osadniczych z uwzględnieniem realnej i możliwej do zastosowania technologii oczyszczania przy jak najniższych kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych (które nie wpływałyby na zwiększenie cen wody). Rozważania nad wprowadzeniem skutecznej innowacji oparto na:

• podstawie wykonanego przeglądu literatury tematu,
• własnego doświadczenia w projektowaniu, budowie, konserwacji i kontroli licznych stacji uzdatniania wody,
• wskazywanych problemach eksploatacyjnych i konserwacyjnych przez technologów pracujących na stacjach,
• wskazywanych problemach eksploatacyjnych i konserwacyjnych przez konserwatorów stacji i sieci,
• skargach indywidualnych i przemysłowych odbiorców wody.

W oparciu o powyższe zwrócono uwagę, że:

• ważna jest ochrona i dbałość o posiadane skromne zasoby wodne i poszukiwanie nowych nieinwazyjnych technologii jej uzdatniania,
• przedsiębiorstwa komunalne zarządzające obiektami stacji uzdatniania w małych jednostkach osadniczych nie mogą doprowadzić do znacznej zwyżki cen wody (już nawet niewielkie podwyżki wody skutkują głębokim niezadowoleniem odbiorców i generują rosnącą falę niepokojów społecznych),
• technolodzy stacji zwracają uwagę na potrzebę utrzymania jak najniższej bezawaryjności stacji i możliwie najrzadszą częstotliwość kolejnych przeglądów serwisowych, szczególnie, iż stacje są zaawansowane technologiczne i w pełni zautomatyzowane, ich obsługa powinna ograniczać się do przeglądów serwisowych i wykonywania koniecznych napraw,
• konserwatorzy sieci skarżą się na konieczność częstego wyłączania stacji
  i przestoju w dostawie wody, czego powodem jest konieczność czyszczenia wodociągowych przewodów technologicznych (szczególnie za aeratorem), które bardzo szybko ulegają kolmatacji związkami żelaza i zmniejszają prześwit. Zwiększa ciśnienie przepływu i prowadzi do awarii.

Całkowita likwidacja tych problemów nie jest w rzeczywistości możliwa. Można jednak poprawić jakość wody stosując proces, który dotąd był wykorzystywany w niektórych w układach przygotowania wody na cele grzewcze lub przemysłowe. Nie był dotychczas wykorzystany na żadnej komunalnej stacji uzdatniania wody Polsce ani w Europie. Pole magnetyczne, zastosowane jako odrębny proces oczyszczania wody miejskiej, może okazać rozwiązaniem niedrogim w eksploatacji i skutecznym w działaniu. Nie wiąże się też z wprowadzaniem do oczyszczanej wody żadnych dodatkowych substancji chemicznych. Co więcej, zastosowanie pola magnetycznego wpisuje się w zasadę rozważnego korzystania ze środowiska, głównie poprzez pośrednią minimalizację zużycia zasobów wody na prace związane z konserwacją urządzeń ciągu technologicznego uzdatniania wody oraz poprzez potencjalną minimalizacje konieczności wykorzystania środków dezynfekujących.

Przeprowadzono zatem badania nad zastosowaniem pola elektromagnetycznego i wdrożeniem go do układów oczyszczania prowadzono na dwóch wybranych stacjach uzdatniania wody w miejscowościach Gulbieniszki i Rutka Tartak znajdujących się w województwie podlaskim. Na obu stacjach zaprojektowano technologie oczyszczania, które opierają na aeracji i filtracji. Jednak do tej pory, z uwagi na powstawanie znacznych ilości szlamów i osadów wymagały częstej konserwacji, co wiązało się z dłuższymi przerwami w dostawie wody. Zaproponowano zatem wspomaganie procesów oczyszczania poprzez zastosowanie pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez wybrany do badań generator.

Biomasa Cow Dung przedmiotem badań drugiego obronionego na WBiNŚ doktoratu wdrożeniowego

7 września 2022 r. na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej odbyła się druga w historii uczelni obrona doktoratu wdrożeniowego.

Autorka: mgr inż. Aneta Szymajda

Doktorat wdrożeniowy w ramach programu MNiSW, II edycja 2018.

Doktorat realizowany był we współpracy z przedsiębiorstwem Enea Ciepło sp. z o.o. Oddział Elektrociepłownia Białystok.

Rozprawa doktorska pt. „Właściwości fizykochemiczne biomasy cow dung w aspekcie ich energetycznego wykorzystania w procesie spalania”
Promotor: dr hab. Grażyna Łaska, prof. PB

promotor pomocniczy: dr inż. Magdalena Joka-Yildiz

Opiekun pomocniczy z przedsiębiorstwa: mgr inż. Maciej Majewski

Rozprawa doktorska dotyczy weryfikacji przydatności krowich odchodów do zastosowania w energetyce zawodowej. W laboratoriach spółek Enea Ciepło i Enea Wytwarzanie sp. z o.o. oraz w laboratoriach WBiNŚ PB doktorantka badała właściwości fizykochemiczne biomasy, m.in. wilgoć i popiół w próbce analitycznej, skład elementarny, ciepło spalania i wartość opałową oraz charakterystyczne temperatury topliwości popiołów. Przedstawiła analizę ekonomiczną (nakłady i przychody) wynikającą z zastosowania biomasy cow dung jako paliwa energetycznego oraz wskazała wytyczne wraz z oceną ryzyka do jej wdrożenia w Enea Ciepło Sp. z o.o. Oddział Elektrociepłownia Białystok.

Doktorat wdrożeniowy zakłada możliwość spalania masy cow dung w jednostkach energetycznych. W Białymstoku spalanych jest około 1500 ton biomasy na dobę i udział tego paliwa byłby procentowo niewielki, ale jest to paliwo, które posiada wysoką wartość energetyczną i na pewno może być wykorzystane w przyszłości.

Temat doktoratu wdrożeniowego jest innowacyjny i uniwersalny, ponieważ w kraju nie zbadano dotychczas właściwości obornika krowiego. Należy zaznaczyć, że badano go w Indiach, gdzie służy do ogrzewania małych gospodarstw domowych. Dlatego rozpoczęte badania mogą być przyczynkiem do realizacji i wdrożenia takiej biomasy przez Oddział Elektrociepłownia Białystok. To szczególnie istotne w dobie wzrostu cen energii i ciągłego poszukiwania nowych odnawialnych źródeł. Jednym z nich może być biomasa cow dung, którą przedsiębiorstwo Enea Ciepło może wdrożyć w zakresie spalania jako 10% udziału biomasy agro.

 
Obecnie na trzech wydziałach uczelni: Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku, Elektrycznym oraz Mechanicznym, realizowanych jest łącznie 11 doktoratów wdrożeniowych.

 
Więcej informacji na temat programu „Doktorat wdrożeniowy” można znaleźć w Komunikacie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 maja 2019 roku o ustanowieniu programu: Doktorat wdrożeniowy” i naborze wniosków:

• http://www.bip.nauka.gov.pl/doktorat-wdrozeniowy/komunikat-ministra-nauki-i-szkolnictwa-wyzszego-z-dnia-29-maja-2019-r-o-ustanowieniu-programu-doktorat-wdrozeniowy-i-naborze-wnioskow.html

dodatkowe informacje:

• Rozporządzenie Ministra Nauki I Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania, przekazywania oraz rozliczania środków finansowych na naukę, trybu wyznaczania opiekuna pomocniczego i przyznawania stypendium doktoranckiego w ramach programu „Doktorat wdrożeniowy” (PDF, 334 KB, otworzy się w nowej karcie)
• Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz niektórych innych ustaw (PDF, 236 KB, otworzy się w nowej karcie)
• Rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 13 marca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania, przekazywania oraz rozliczania środków finansowych na naukę, trybu wyznaczania opiekuna pomocniczego i przyznawania stypendium doktoranckiego w ramach programu „Doktorat wdrożeniowy”. (PDF, 241 KB, otworzy się w nowej karcie)